سنجش و تحلیل جذابیت صنعت لایروبی در ایران با رویکرد پنج نیروی رقابتی پورتر

یکی از مهم ترین گام های برنامه ریزی استراتژیک، جهت پی بردن به تهدیدات و فرصت های پیش روی شرکتهای لایروبی، بررسی و تحلیل عوامل خارجی و محیط رقابتی سازمان می باشد. از الگوهایی که می توان از آن بصورت کاربردی برای بررسی محیط رقابتی، تعیین جذابیت و سودآوری صنعت لایروبی در ایران استفاده نمود، مدل معروف و قدرتمند پنج نیروی رقابتی پورتر می باشد. در این تحقیق جذابیت صنعت لایروبی در ایران بر مبنای مدل تعدیل شده پورتر مورد سنجش و تحلیل قرار می گیرد و تاثیر این پنج نیرو را در این صنعت نشان می دهد. مسئله و پرسش اصلی در این تحقیق عبارت است از اینکه آیا سرمایه گذاری در صنعت لایروبی در ایران، سودآوراست؟ البته جهت پاسخ گویی به این سوال اصلی چهار پرسش فرعی و همچنین ده فرضیه اصلی و فرعی در خصوص تشخیص نقش متغیرها و محرک های مربوطه و شناسایی عامل اصلی تهدید در صنعت و هر نیرو مطرح گردید. نتایج آزمون فرضیات و سوالات تحقیق بر مبنای آزمون t تک نمونه ای و تحلیل واریانس یک طرفه، نشان گر این است که از نیروهای رقابتی پورتر، سازندگان لایروب و تامین کنندگان از قدرت چانه زنی نسبتاً زیادی برخوردار بوده و دارای اهمیت و تاثیر گذاری تقریباً بیشتری نسبت به دیگر نیروها بر کاهش جذابیت صنعت لایروبی در ایران می باشند و عامل اصلی تهدید صنعت محسوب می شود، هر چند رقابت میان شرکتهای لایروبی نیز در حال افزایش و تهدید محسوب می گردد. همچنین تهدید ناشی از تازه واردین دریایی و خدمات جایگزین فعالیتهای لایروبی کم و قدرت چانه زنی کارفرمایان نیز پایین است که هر سه این نیروها از عوامل فرصت ساز صنعت می باشند. با توجه به مطلوب بودن سه نیرو از پنج نیرو و همچنین نتایج تحلیل آماری، صنعت لایروبی در ایران جذاب و سرمایه گذاری درآن سودآور است. ضمناً عدم توانایی شرکتهای لایروبی در ساخت لایروب و انجام مستقیم تعمیرات زیرآبی آن، کم بودن ارتباطات میان رقبای لایروبی و بالا بودن هزینه ثابت، کم بودن مازاد نقدینگی شرکتهای لایروبی، قیمت نسبی خدمات جایگزین نسبت به فعالیتهای لایروبی و تعداد کم کارفرمایان، به ترتیب ازعوامل اصلی تشدید تهدید پنج نیروی فوق الذکر می باشند. این تحقیق از نظر هدف، کاربردی و از لحاظ ماهیت و روش، توصیفی- پیمایشی است. جامعه آماری تحقیق را افراد خبره که به نوعی در زمینه فعالیتهای لایروبی مشترک می باشند، تشکیل داده اند که جمعاً در حدود 170 نفر هستند. از این میان تعداد 124 نفر از طریق روش نمونه گیری " تصادفی طبقه بندی شده" بعنوان نمونه انتخاب شدند. جهت جمع آوری داده ها از پرسشنامه بسته "محقق ساخته" استفاده شده که روایی آن بر اساس روایی محتوایی و بر مبنای مدل پورتر و پایائی پرسشنامه بر روی گروه نمونه مورد مطالعه با ضریب آلفای کرونباخ 802/0 مورد تایید قرار گرفت. از مهمترین موضوعات استراتژیک منتج از بررسی مدل پورتر در صنعت لایروبی، می توان به مواردی از قبیل تاسیس اتحادیه لایروبی، تامین نقدینگی، ایجاد واحد تحقیق و توسعه و آمادگی برای شرکت در مناقصات بین المللی لایروبی، لزوم توجه به مشارکت داخلی وخارجی، شناسایی نیازهای آتی بنادر، بررسی پروژه های لایروبی در بسترهای سخت، راه اندازی شبکه و سیستم اطلاعات بازاریابی، بکارگیری لایروب و تجهیزات مدرن، استفاده از نیروی متخصص و آموزش، عقد تفاهم نامه های بلندمدت با تامین کنندگان اشاره نمود.